සිංහල හා දමිළ ජනතාව විසින් අප්‍රේල් මාසයේදී පවත්වනු ලබන මෙම උත්සවය ලංකාවේ සංස්කෘතික උත්සවයක් ලෙස හැදින්විය හැකිය. ජෝතිෂ්‍යයට අනුව සූර්යයා මීන රාශීයේ සිට මේෂ රාශියට සංක්‍රමණය වන අවස්ථාව සිංහල අවුරුදු උදාව වශයෙන් හැදින්වේ.
අවුරුද්ද උදා වන්නට පෙර පරිසරයද අපූරු ලෙස හැඩ ගැසේ. එරබදු තුරු මලින් හැඩවේ. කොහාගේ අපූරු ගීතය අප සිත් පැහැර ගනී. ජම්බු ගස රතු පැහැ ගනී. අඹ, පේර වැනි ගස් ඵලබර වේ. ඉදුණු පළතුරු කෑමට කුරුල්ලෝ පියඹා එති. නිවසද, අලුත් ඇදුම් ඇද ගත්තා සේ අළුත් සායමින් වර්ණවත් වී හැඩ වේ.
අවුරුද්ද ශ්‍රී ලංකාවේ පමණක් සමරන උත්සවයක්ද?
ඔව් සහ නැත. අලුත් අවුරුද්ද තාරකා ශාස්ත්‍රීය හා කෘෂිකාර්මික උත්සවයක් වන අතර, හිරු මීන රාශියේ සිට මේෂ රාශියට (මීන→මේෂ) ගමන් කරන විට එය සැමරේ. මෙය වගා කාලය අවසන් වීම හා වසන්ත ඍතුවේ ආරම්භය දක්වයි.නමුත් සිංහ දමිළ අලුත් අවුරුද්ද විශේෂ වන්නේ එකම වේලාවකට රටක් ආහාර අනුභවය කරන, වැඩ අල්ලන ලොව එකම සංස්කෘතික උත්සවය වන නිසා සුවිශේෂි වේ.
ආසියාව පුරා ඇතැම් සමාන උත්සව:
- ඉන්දියාව: ඇසෑම් (රොන්ගාලි බිහූ), බෙංගාලය (පොහෙලා බොයිෂාක්), කේරලය (විෂු)
- තායිලන්තය: සොංක්‍රාන්
- කාම්බෝජය: චොල් ච්නාම් ත්මේ
- මියන්මාරය: තින්ගියන්
සෑම උත්සවයක්ම තමන්ගේම සුවිශේෂී සිරිත් ඇති අතර පවුල් සිය සතුට සහයෝගීතාවය මේ හරහා වර්ධනය කරගනී.
අලුත් අවුරුදු සැමරුමේ මූලාරම්භය
පැරණි කාලයේ එය “අලුත් සහල් මංගල්ලේ” (නව බත් අස්වැන්නේ උත්සවය) ලෙස සැමරුණු අතර, දෙවියන්ට කෘතඥතාව පළ කර නව වගා සශ්‍රීක වීමට ප්‍රාර්ථනා කරන ලදී. කාලයත් සමඟ මෙය සිංහල හා දෙමළ සංස්කෘතීන් එක්වීමෙන් වර්තමාන අලුත් අවුරුද්ද බිහිවිය.
නැකත් අනුව සිදුවන උත්සව
ශ්‍රී ලාංකිකයින් “නැකත්” (ලක්ෂණ වේලා) අනුව උත්සව සිදු කරයි. පළමු ආහාර පිසීම, නව වැඩක් අරඹන වේලාව වැනි සෑම දෙයක්ම යෝග්‍ය වේලාවන්ට සිදු කරනු ලබයි.
අලුත් අවුරුදු සිරිත් හා ක්‍රියාකාරකම්
- යෝග්‍ය වර්ණ ඇඳීම – නව වසරේ වාසනාව ගෙන එන වර්ණ ඇඳ ගැනීම.
- බුලත් පිළිගන්වා වැඩිහිටියන්ට වැඳීම – මව්පියන් හා ජ්‍යෙෂ්ඨයන්ට ගෞරවය පළ කිරීම.
- පැරණි ක්‍රීඩා –
- කොට්ට පොර
- ලිස්සන ගහ
- කඹ ඇදීම, ගම හරහා දිවීම
ගම්මානවල අවුරුදු ක්‍රීඩා උත්සව පවත්වනු ලබයි.
- හිස තෙල් ගෑම – නිදුක් නිරෝගී දිර්ඝායුෂ ප්‍රාර්ථනා කරමින් ඖෂධීය හිසෙහි ආලේප කිරීම
- අවුරුදු රසකැවිලි හුවමාරු කිරීම – ගෙදරදී පිසින කොකිස්, කවුම්, අස්මි, කිරිබත් ඥාතීන් හා අසල්වැසියන් සමඟ හුවමාරු කරයි.
- ඥාතීන් හමුවීම – බොහෝ දෙනා ගම්මානවලට ගොස් පවුල සමඟ එකතු වේ.
- යෝග්‍ය වේලාවේ වැඩ අරඹනවා – ගුරුන් ගෙන ඇති නැකත් වේලාවට වැඩ අරඹන්නේ සාර්ථකත්වය උදෙසාය.
රසවත් අවුරුදු රසකැවිලි
- කිරිබත්
- කොකිස්
- කොණ්ඩ කැවුම්
- අස්මි
- අලුවා
- මුං කැවුම්
එකමුතුවේ සංස්කෘතික මංගල්‍යය
අලුත් අවුරුද්ද යනු සිරිත් පමණක් නොව පවුල, සම්ප්‍රදාය හා නව ආරම්භයන්ගේ උත්සවයකි. නැකත් වේලාවට ගින්න දල්වීමේ සිට අසල්වැසියන් සමඟ ක්‍රීඩා කිරීම දක්වා සෑම සිරිතක්ම සම්බන්ධතා ශක්තිමත් කරයි.
සිංහල අවුරුද්දේ පවතින පාරම්පරික චාරිත්‍ර, සිරිත් විරිත් ආදිය අපගේ සංස්කෘතික උරුමයකි. එහි වටිනාකම අගය කිරීමත්, ඊළග පරම්පරාව වෙත ඒවා දායාද කිරීමත්, ආරක්ෂා කිරීමත් අපගේ පරම යුතුකමකි.
